Türk Sanat Müziğinde Yeni Bir Form
Üniversitemiz Güzel Sanatlar Fakültesi Dekanı Prof. Erol Başara, TRT Türk Sanat Müziği Repertuarına yeni kabul edilen, sözleri Tokatlı Nuri’ye ait Mahur Makamındaki eserinde, Türk Sanat Müziğine “Satranç” adında yeni bir form kazandırdı.
Konuyla ilgili olarak Prof. Başara: “Edebiyatımızda ‘Satranç’ denen bir şiir türü var. Bu şiir türünün ilk örneği Yavuz Sultan Selim’ e atfedilen ve “Sanma şâhım herkesi sen sâdıkâne yâr olur” mısrasıyla başlayan şiirdir. Bu şiir Sadettin Kaynak, Rüştü Eriç, Bekir Sıtkı Sezgin, Ali Şenozan gibi üstatlar tarafından bilindik biçimlerde bestelenmiştir.
Halk Müziğimizde ise özellikle Kastamonu yöresinde ‘Satranç’ adıyla çok ilginç örnekler var. Bu türküler âdeta “Tatyan” gibi bir özelliğe sahip ve birbirlerinden bir-iki nota hariç aynı ezgiyle söylenerek günümüze gelmiş. Satranç adını ise “edebî formdan” almış.
Benim bestelediğim Tokatlı Nuri’nin şiiri Vezn-i Aher’dir. Çalışmamda yukarda bahsettiğim biçimlerden farklı olarak, şiirde tekrar edilen sözleri aynı müzikle bestelemek yoluna gittim ve şiirin özelliğinden kaynaklanan şöyle bir müziksel yapı ortaya çıktı:
A B C D
B C D E
C D E F
D E F G
Müziğimizde örneği olmayan bu yeni forma, Sayın Prof. Dr. Mehmet Arslan hocamızın önerisiyle ‘Satranç’ adını uygun gördük.” dedi.
Prof. Başara, bu çalışmasıyla Türk Müziği tarihinde, Türk Sanat Müziğine hem bir makam, hem bir usûl, hem de bir form kazandıran tek besteci olduğunu belirterek, önemli müzik adamlarından aldığı olumlu dönüşlerin kendisini mutlu ettiğini sözlerine ekledi.
